İstihkak davaları, malikin mülkiyet hakkını ve eşya üzerindeki egemenliğini korumak için başvurabileceği önemli hukuk yollarından biridir. Bu dava, zilyetliğini gasp eden veya iade etmeyen kişilere karşı açılan ayni bir dava niteliğindedir.
İstihkak Davalarının Hukuki Dayanağı
İstihkak davaları, mülkiyet veya ayni bir hakka dayanır. Malik ya da sınırlı ayni hak sahibi, mülkiyetine haksız bir şekilde el konulduğunu düşündüğünde bu davayı açabilir. Taşınmazların henüz tapuya tescil edilmemiş olması, bu davanın açılmasına engel teşkil etmez.
Taşınır Mallarda İstihkak Davası
Taşınır mallarda, istihkak davası genellikle malın tekrar malike iadesini sağlamak için açılır. Bu durum, zilyetliğin haksız şekilde gasp edilmesi ya da el konulan malın geri verilmemesi halinde söz konusu olur.
Müşterek Mülkiyet Durumunda Haklar
Eğer taşınmaz paylı mülkiyet durumunda ise müşterek maliklerden her biri, tek başına dava açma hakkına sahiptir. Ancak, ortak bir taşınmazın pay ve paydaş çoğunluğuyla kiraya verilmesi durumunda, kiracı aleyhine dava açılabilmesi için kiralama sözleşmesine katılmamış paydaşın bu durumu ispat etmesi gereklidir.
El Atmanın Önlenmesi ve İstihkak Davası Arasındaki Farklar
El atmanın önlenmesi davası, taşınmazın mülkiyet hakkına yönelik haksız bir müdahaleyi ortadan kaldırmayı amaçlarken; istihkak davası, zilyetliğin tamamen gasp edilmesi ya da malın iadesinin talep edilmesi durumlarında açılır.
Hangi Durumlarda İstihkak Davası Açılabilir?
Taşınmaz veya taşınır mala haksız şekilde el konulması.
Mülkiyet hakkının zedelenmesi veya zilyetliğin engellenmesi.
Henüz tapuya tescil edilmemiş taşınmazlarda mülkiyetin ispatlanması.
İstihkak Davalarında Yetkili Mahkemeler
İstihkak davalarında taşınmazın bulunduğu ilçenin idari sınırları içerisindeki mahkemeler yetkilidir. Taşınmazın tapu kaydının farklı bir yerde olması bu yetki kuralını etkilemez. Davacı, dayandığı vakıalara göre yetkili mahkemeyi doğru şekilde belirlemelidir.
Belediye ve Kamu Kurumlarının Dava Açma Yetkisi
Belediyeler ve kamu kurumları, kendilerine ait olan taşınmazlara yönelik haksız müdahalelere karşı istihkak veya el atmanın önlenmesi davalarını açabilir. Örneğin, meralar, parklar, mezarlıklar ve kamu yararına tahsis edilmiş taşınmazlar için belediyeler bu davayı açma yetkisine sahiptir. İstihkak davaları, malikin mülkiyet hakkını korumak için oldukça etkili bir yasal yoldur. Ancak bu davanın başarıyla sonuçlanabilmesi için hukuki prosedürlerin titizlikle takip edilmesi gereklidir. Haksız el konulan mallarını geri almak isteyen kişiler, uzman bir hukuk danışmanından destek alarak haklarını koruyabilir.