Tokat’ta bulunan Gülsün Hukuk Bürosu web sitesinde bugün sizler için Soybağının Reddi Davası konusunu ele aldık, hemen inceleyebilirsiniz.
Aile hukukunun en hassas konularından biri olan soybağının reddi davası, bir çocuğun hukuken baba olarak görülen kişiyle arasındaki soybağının ortadan kaldırılmasını amaçlayan davadır. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik içinde doğan veya evliliğin sona ermesinden itibaren belirli bir süre içinde doğan her çocuk, otomatik olarak kocanın çocuğu sayılır. Ancak bu durum her zaman biyolojik gerçeklerle örtüşmeyebilir. İşte bu gibi durumlarda soybağının reddi davası gündeme gelir.
Bu dava hem babalık ilişkisinin hukuken kaldırılması hem de çocuğun gerçek soybağının belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Ancak soybağının reddi oldukça sıkı şekil şartlarına ve süre sınırlamalarına tabidir.
Soybağının Reddi Davasını Kimler Açabilir?
Soybağının reddi davası, her isteyen tarafından açılamaz. Türk Medeni Kanunu, bu davayı açabilecek kişileri açıkça sınırlamıştır. Dava açma hakkı, hem çocuğun hem de toplum düzeninin korunması amacıyla yalnızca belirli kişilerle sınırlandırılmıştır.
Aşağıda, soybağının reddi davasını açma hakkı bulunan kişiler ve bunların dava açma koşulları detaylı olarak açıklanmıştır.
1. Koca (Baba Olduğu Varsayılan Kişi)
Soybağının reddi davasını açma hakkı öncelikle kocaya, yani çocukla hukuken babalık bağı kurulan kişiye aittir.
Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik devam ederken doğan çocuk ya da evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuk, kocanın çocuğu sayılır. Ancak koca, çocuğun biyolojik olarak kendisinden olmadığını düşünüyorsa, soybağının reddi davası açabilir.
Kocanın Dava Açma Şartları:
Dava, çocuğun doğumunu ve kendi babalığını öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içinde açılmalıdır.
Koca, evlilik birliği içinde doğan çocuğun kendi soyundan olmadığını DNA testi veya benzeri bilimsel delillerle kanıtlamak zorundadır.
Davalı taraf genellikle çocuk ve anne olur.
Dava, Aile Mahkemesi nezdinde açılır.
Bu dava açıldığında mahkeme, hem tarafların beyanlarını hem de bilimsel incelemeleri dikkate alarak karar verir.
2. Anne
Her ne kadar soybağı ilişkisi genellikle baba üzerinden tartışılsa da, anne de belirli durumlarda soybağının reddi davası açabilir.
Anne, çocuğun mevcut kocanın değil de başka bir kişiden olduğunu iddia ediyorsa, bu durumu mahkemeye taşıyabilir. Özellikle evlilik dışı ilişkilerde ya da evlilikten önceki hamileliklerde bu tür davalar gündeme gelir.
Annenin Dava Açma Şartları:
Dava, doğumun ve babalık ilişkisinin kurulduğu tarihten itibaren bir yıl içinde açılmalıdır.
Anne, kocanın çocukla biyolojik bağı olmadığını tıbbi rapor, DNA analizi veya tanık beyanlarıyla desteklemelidir.
Davalı taraf yine çocuktur.
Anne, bu davayı açarken çocuğun menfaatlerini de gözetmek zorundadır. Çünkü soybağının kaldırılması, çocuğun hem miras hem de nafaka hakkını etkileyebilir.
3. Çocuk
Soybağının reddi davası, çocuğun da temel hakları arasında yer alır.
Çocuk, ergin olduktan sonra “benim hukuken babam görünen kişi, biyolojik babam değildir” iddiasıyla dava açabilir.
Çocuğun Dava Açma Şartları:
Çocuk, reşit olduktan sonra bir yıl içinde davayı açmalıdır.
Eğer çocuk, babalık ilişkisinin kendisine zarar verdiğini veya biyolojik babasının farklı biri olduğunu öğrenirse, süre bu öğrenme tarihinden itibaren başlar.
Dava, hem anneye hem de hukuken baba sayılan kişiye karşı açılır.
Mahkeme, çocuğun talebi üzerine DNA testi yapılmasına karar verebilir. Eğer test sonucu biyolojik bağ olmadığını gösterirse, soybağı reddedilir.
4. Cumhuriyet Savcısı
Soybağının reddi davasını yalnızca aile bireyleri değil, Cumhuriyet savcısı da açabilir.
Ancak savcı, bu hakkını yalnızca kamu düzeninin korunması gerektiği durumlarda kullanabilir.
Örneğin,
Nüfus kayıtlarında bariz bir hata varsa,
Babalık ilişkisinin sahte belgeyle kurulduğu tespit edilmişse,
Çocuğun menfaatine aykırı bir soybağı ilişkisi mevcutsa,
savcı bu durumu re’sen veya ihbar üzerine inceleyebilir ve dava açabilir.
Savcının açtığı davalarda, hem anne hem çocuk hem de baba davalı konumunda olabilir.
5. Kayyım veya Vasi
Eğer çocuk reşit değilse veya fiil ehliyeti yoksa, onun adına kayyım veya vasi soybağının reddi davası açabilir.
Bu durumda mahkeme tarafından atanan kayyım, çocuğun çıkarlarını koruyacak şekilde hareket eder.
Özellikle çocuğun menfaatine aykırı soybağı ilişkilerinde, mahkeme bu tür görevlendirmelere sıkça başvurur.
6. Biyolojik Baba
Türk hukukunda biyolojik babanın doğrudan soybağının reddi davası açma hakkı yoktur.
Ancak biyolojik baba, soybağının reddi davası sonucunda çocuk ile mevcut hukuki babalık ilişkisinin kaldırılmasını bekleyebilir.
Bu işlemden sonra, babalık davası açarak kendi soybağını kurabilir.
Yani, biyolojik baba için süreç iki aşamalıdır:
Mevcut soybağı reddedilir.
Ardından babalık davası açılır.
Soybağının Reddi Kaç Yıl?
Soybağının reddi davası, süre bakımından oldukça sınırlı bir haktır.
Bu süreler hak düşürücü niteliktedir; yani süresi geçen davalar artık açılamaz.
Aşağıda, her bir taraf için geçerli olan dava açma süreleri detaylı olarak açıklanmıştır.
1. Koca İçin Süre
Koca, çocuğun doğumunu ve kendisinin baba olmadığını öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içinde davayı açmalıdır.
Bu süre hak düşürücü süredir; yani bir yıl geçtikten sonra dava açılması mümkün değildir.
Ancak bazı özel durumlarda, bu süre doğum tarihinden değil, babalık şüphesinin öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Örneğin, bir erkek çocuğun doğumundan yıllar sonra DNA testi yaptırıp biyolojik baba olmadığını öğrenirse, süre bu öğrenme tarihinden itibaren başlar.
2. Anne İçin Süre
Anne de doğumun ve çocuğun koca soyuna kaydedildiği tarihi öğrendiği günden itibaren bir yıl içinde dava açabilir.
Bu süre de hak düşürücü niteliktedir.
Anne, evlilik birliği içinde doğan çocuğun başka bir kişiden olduğunu iddia ediyorsa, bu iddiayı makul delillerle desteklemek zorundadır.
3. Çocuk İçin Süre
Çocuk, ergin olduktan (18 yaşını doldurduktan) sonra bir yıl içinde soybağının reddi davası açabilir.
Eğer çocuk daha sonra öğrenmişse ki, hukuken babası görünen kişi aslında biyolojik babası değildir, süre öğrenme tarihinden itibaren işlemeye başlar.
Yani çocuğun biyolojik gerçeği öğrenme zamanı bu konuda belirleyicidir.
4. Cumhuriyet Savcısı İçin Süre
Cumhuriyet savcısının açacağı davalarda belirli bir süre kısıtlaması yoktur.
Ancak savcının dava açma yetkisi, genellikle kamu düzeninin veya çocuğun üstün yararının korunmasıyla sınırlıdır.
Savcı, şüpheli kayıt veya ihbar üzerine harekete geçer.
5. Sürelerin Uzatılması veya Durması
Türk Medeni Kanunu’nda bu süreler hak düşürücü olarak belirlendiğinden, mahkeme tarafından uzatılamaz veya durdurulamaz.
Ancak süre, dava açma hakkı bulunan kişinin fiil ehliyetini kaybettiği ya da fiili engel bulunduğu dönemlerde işlemeyebilir.
Örneğin, kişi bilinçsiz bir durumda, hastanede veya ağır hastalıkla mücadele halindeyse, süre bu durumun sona ermesinden sonra işlemeye başlar.
Soybağının Reddi Davasında Deliller ve Bilimsel İnceleme
Soybağının reddi davasında en önemli unsur delildir.
Mahkeme, karar verirken yalnızca taraf beyanlarını değil, bilimsel ve objektif delilleri dikkate alır.
En güçlü delil kuşkusuz DNA testidir.
Günümüzde yapılan DNA testleri %99,9 oranında doğruluk payına sahiptir.
Mahkeme, gerekli gördüğü hallerde hem anne, hem baba hem de çocuk üzerinde DNA incelemesi yaptırabilir.
Ayrıca şu deliller de dikkate alınabilir:
Doğum tarihi ile hamilelik süresi arasındaki çelişkiler,
Tanık ifadeleri,
Yazışmalar, fotoğraflar veya dijital veriler,
Tıbbi raporlar.
Soybağının Reddi Davasının Sonuçları
Mahkeme, soybağının reddine karar verdiğinde, baba ile çocuk arasındaki tüm hukuki bağlar sona erer.
Bu durumda:
Çocuk artık kocanın mirasçısı olamaz.
Çocuk üzerindeki velayet hakkı sona erer.
Çocuğun soyadı değişir.
Nafaka yükümlülüğü ortadan kalkar.
Ayrıca çocuk, yeni soybağının kurulması için babalık davası açabilir.
Soybağının reddi davası, hem aile bağlarını hem de miras ve nüfus ilişkilerini kökten değiştiren önemli bir hukuki süreçtir.
Bu dava, yalnızca belirli kişiler tarafından ve belirli süreler içinde açılabilir.
Koca, anne, çocuk, Cumhuriyet savcısı veya kayyım bu davayı açma hakkına sahiptir.
Dava süreleri, çoğu durumda bir yıl ile sınırlıdır ve bu süreler geçtikten sonra dava açılamaz.
Mahkemenin kararı, biyolojik gerçekler doğrultusunda verilir ve en güçlü delil DNA testidir.
Dolayısıyla, soybağının reddi davası açmayı düşünen kişilerin mutlaka aile hukuku alanında uzman bir avukattan profesyonel destek alması gerekir.